අපි හැමෝම ජීවත් වෙන්නේ ලස්සන ලෝකයක. ඒ ලෝකයේ ගොඩක් දේවල් ගැන අපිට කුතුහලයක් තියෙනවා. ඒ වගේම අපේ ශරීරය ගැනත් අපිට ලොකු උනන්දුවක් තියෙනවා. අද අපි කතා කරන්න යන්නේ අපේ ශරීරයේ එක කොටසක් ගැන – ඒ තමයි මලපහ ගැන. ඔව්, ඒක ටිකක් විශේෂ මාතෘකාවක්! ඒත් ඒක ගැන ඉගෙන ගන්න එක ගොඩක් වැදගත්. මොකද ඒක අපේ සෞඛ්‍යය ගැන ගොඩක් දේවල් කියනවා. ඔයා කවදහරි බැලුවද මලපහ සමහර වෙලාවට වතුරේ පාවෙනවා, තව සමහර වෙලාවට ගිලෙනවා? ඒ ඇයි කියලා ඔයාටත් හිතුණද? අද අපි ඒ ගැන ලේසියෙන් තේරුම් ගන්න පුළුවන් විදිහට කතා කරමු.
මලපහ කියන්නේ මොනවාද?
අපි මුලින්ම බලමු මලපහ කියන්නේ මොකක්ද කියලා. අපි කන බොන හැමදේම අපේ බඩට යනවා. ඒ ආහාර, ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ එක එක තැන්වලදි අවශෝෂණය වෙලා, අපේ ශරීරයට ඕනෑ වෙන ශක්තිය ගන්නවා. ඒත් ආහාරයේ සියලුම අන්තර්ගතය ශරීරයට ගන්න බෑනේ. ඉතින් ශරීරයට ඕනෑ නැති දේවල් ටික එකතු වෙලා මලපහ විදිහට එළියට එනවා. මේ මලපහ එක එක විදිහට එනවා – සමහර ඒවා තද වෙලා, සමහර ඒවා මෘදු වෙලා, සමහර ඒවා පාවෙනවා, තව ඒවා ගිලෙනවා. ඒ ඇයිද?
පාවෙනවාද, ගිලෙනවාද තීරණය වෙන්නේ කොහොමද?
මලපහ පාවෙනවද, ගිලෙනවද කියලා තීරණය වෙන්නේ ඒකේ තියෙන දේවල් මත. හරි ලේසියෙන් කිව්වොත්, ඒක හරියට බැලුන් එකක් වතුරේ දානවා වගේ. බැලුන් එක ඇතුළේ ගොඩක් හුළං තිබුණොත් ඒක පාවෙනවා. ඒත් ඒක ඇතුලේ වෙනත් බරැති දෙයක් තිබුණොත්, ගිලෙනවා. මලපහ ගැනත් එහෙම තමයි. මලපහ ඇතුළේ ගෑස් (වායු) ගොඩක් තිබුණොත් ඒක වතුරේ පාවෙනවා. ඒත් ඒක ගොඩක් තද වුණාම, එහෙම නැත්නම් ගෑස් අඩු වුණාම, ඒක ගිලෙනවා.
මේ ගෑස් එන්නේ කොහෙන්ද? ඒක එන්නේ අපේ බඩේ ඉන්න කුඩා ජීවීන්ගෙන්. අපේ බඩේ බැක්ටීරියා කියලා කුඩා ජීවීන් ඉන්නවා. ඒවා අපි කන ආහාර එක්ක වැඩ කරනවා. සමහර වෙලාවට ඒ බැක්ටීරියා පරිවෘත්තීය ක්‍රියා සිදු කරද්දි ගෑස් හදනවා. ඒ ගෑස් මලපහ එක්ක එකතු වෙලා ඒක පාවෙන්න හේතු වෙනවා.
මලපහ පාවෙනවා නම් ඒක හොඳද, නරකද?
දැන් ඔයාට හිතෙන්න පුළුවන්, “මලපහ පාවෙනවා නම් මට ලෙඩක්ද?” කියලා. එහෙම හිතන්න එපා! ගොඩක් වෙලාවට මලපහ පාවෙන එක සාමාන්‍ය දෙයක්. ඒක එන්නේ ඔයා කන ආහාර වලින්. උදාහරණයකට, ඔයා ගොඩක් තන්තු (fiber) තියෙන ආහාර – වගේ එළවළු, පලතුරු, ධාන්‍ය වර්ග – කෑවොත්, ඒවා මත වැඩිපුර ක්‍රියාත්මක වෙන බැක්ටීරියා වැඩිපුර ගෑස් හදනවා. ඉතින් මලපහ පාවෙන්න පුළුවන්. ඒක ඔයාගේ බඩ හොඳට වැඩ කරනවා කියන සලකුණක්.
ඒත් සමහර වෙලාවට මලපහ පාවෙන එක ටිකක් වැඩියි නම්, ඒක ඔයාගේ සෞඛ්‍යය ගැන පොඩි ඉඟියක් වෙන්නත් පුළුවන්. උදාහරණයකට, ඔයාගේ බඩට ආහාර හරියට ජීර්ණය වෙන්නේ නැත්නම් (malabsorption), ඒකෙන් මේදය (fat) ගොඩක් මලපහ එක්ක එනවා. මේ මේදය නිසාත් මලපහ පාවෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේ වෙලාවක මලපහ ටිකක් තෙල් සහිත වගේ පේන්නත් පුළුවන්. එහෙම උනාම වෛද්‍යවරයෙක් හම්බවෙලා බලන එක හොඳයි.
මලපහ ගිලෙනවා නම්?
අනිත් පැත්තෙන්, මලපහ ගිලෙනවා නම් ඒකත් සාමාන්‍ය දෙයක් තමයි. ඒකෙන් කියන්නේ ඒක ටිකක් තදයි, ගෑස් අඩුයි කියලා. ඔයා ගොඩක් වතුර බොන්නේ නැත්නම්, එහෙම නැත්නම් තන්තු අඩු ආහාර කෑවොත්, මලපහ ටිකක් තද වෙලා ගිලෙන්න පුළුවන්. ඒකෙන් ඔයාට මතක තියාගන්න ඕනෑ කරනවා වතුර බොන්න, එළවළු, පලතුරු කන්න කියලා.
මලපහ ගැන බලන එක ඇයි වැදගත්?
ඔයාට හිතෙන්න පුළුවන්, “මලපහ ගැන මෙච්චර හිතන්න ඕනද?” කියලා. ඒත් ඒක ගොඩක් වැදගත්. මොකද මලපහ කියන්නේ ඔයාගේ ශරීරයේ සෞඛ්‍යය ගැන පොඩි පණිවිඩයක් වගේ. එක දවසක් පාවුණා, තව දවසක් ගිලුණා කියලා ලොකු ප්‍රශ්නයක් නෑ. ඒත් එක දිගටම වෙනස් වෙනවා නම්, එහෙම නැත්නම් මලපහ එක්ක වෙනත් දේවල් – වේදනාව, ලේ එනවා, ගොඩක් තෙල් වගේ – දැක්කොත්, ඒක ගැන වෛද්‍යවරයෙක් එක්ක කතා කරන්න.
හොඳ සෞඛ්‍යයට මොනවද කරන්න ඕනෑ?
අපේ මලපහ හොඳට තියෙන්න, අපේ ශරීරයත් හොඳට තියෙන්න, අපි ටිකක් උත්සාහ කරන්න ඕනෑ. මේ දේවල් ටික ඔයාට උදව් වෙයි:
- වතුර බොන්න – දවසකට වතුර බෝතල් 2-3ක් වත් බොන්න. ඒකෙන් මලපහ මෘදු වෙලා, ලේසියෙන් එළියට එනවා.
- එළවළු, පලතුරු කන්න – ඒවා ගොඩක් තන්තු තියෙනවා. ඒකෙන් බඩ හොඳට වැඩ කරනවා.
- ව්‍යායාම කරන්න – ටිකක් ඇවිදින්න, ගෙදර වැඩ කරන්න. ඒකෙන් බඩේ වැඩ ලේසි වෙනවා.
- එක එක ආහාර ටික ටික කන්න – හැමදාම එකම ආහාර කෑවොත් බඩට ඒක එපා වෙන්න පුළුවන්. ඉතින් විවිධත්වයක් තියෙන්නත් ඕනෑ.
ලේසි උදාහරණයක්
අපි හිතමු ඔයා උදේට බත් එක්ක එළවළු ටිකක්, මාළු ටිකක් කෑවා. ඊට පස්සේ පුංචි පළතුරක් කෑවා. ඊළඟ දවසේ ඔයාගේ මලපහ ටිකක් පාවෙන්න පුළුවන්. මොකද ඒ එළවළු, පළතුරු බඩේ වායු ප්‍රමාණයක් හැදුවා. ඒත් ඔයා ඊළඟ දවසේ බත් විතරක් කෑවොත්, වතුරත් අඩුවෙන් බිව්වොත්, මලපහ ටිකක් තද වෙලා ගිලෙන්නත් පුළුවන්. ඉතින් ඒක ඔයා කන දේ මත තමයි වෙනස් වෙන්නේ.
අන්තිමට
මලපහ පාවෙනවද, ගිලෙනවද කියන එක ගැන ලොකු බයක් ඕනෑ නෑ. ඒක ඔයාගේ බඩේ වැඩක්, ඔයා කන බොන දේවල් ගැන පොඩි කතාවක් විතරයි. ඒත් ඒක ගැන ටිකක් හිතලා බලන එකෙන් ඔයාට ඔයාගේ සෞඛ්‍යය ගැන ලොකු තේරුමක් ගන්න පුළුවන්. ඉතින් ඊළඟ වතාවේ ඔයාට මලපහ ගැන ප්‍රශ්නයක් ආවොත්, මේ ලේසි දේවල් මතක තියාගන්න. එළවළු, පළතුරු සහ තන්තු සහිත ආහාර හොඳට කන්න, හොඳට වතුර බොන්න, හැමදාම ටිකක් වැඩ කරන්න – එතකොට ඔයාගේ බඩත්, මලපහත් හොඳින් ඉඳීවි.
