සිහින යනු අපේ ජීවිතයේ රසවත් කොටසක්. අපි නින්දේදී බලන සිහින ගැන ඔබ කවදා හෝ සිතුවාද? සමහර විට අපි ඒවා පාලනය කරන්නත් පුළුවන් නම් කියලා හිතෙනවා ඇති. ඒක ඇත්තටම කළ හැකි දෙයක්! ඒකට තමයි “ලුසිඩ් සිහින” (Lucid Dreams) කියලා කියන්නේ. මේ ලිපියෙන් අපි ලුසිඩ් සිහින ගැන විමසිල්ලෙන් ඉගෙන ගනිමු.
ලුසිඩ් සිහින කියන්නෙ මොනවාද?
ලුසිඩ් සිහින යනු නින්දේදී ඔබට සිහිනයක් බලන බව දැනෙන, ඒ වගේම ඒ සිහිනය තුළ ඔබට ඒක පාලනය කරන්නත් පුළුවන් වෙන විශේෂ සිහින වර්ගයක්. සරලව කිව්වොත්, ඔබ සිහිනයක ඉන්නවා කියලා දැනගෙන, ඒ තුළ ඔබට ඕනෑ විදිහට දේවල් වෙනස් කරන්න පුළුවන්. උදාහරණයක් විදිහට, ඔබ සිහිනයකදී උඩින් පියාඹනවා කියලා හිතුවොත්, ඒක ලුසිඩ් සිහිනයක් නම්, ඔබට ඒක ඇත්තටම කරන්න පුළුවන් වෙනවා! මේක ඇත්තෙන්ම මැජික් වගේ දෙයක් නෙවෙයි, මේක අපේ මොළයේ ක්‍රියාකාරිත්වයේ රසවත් පැත්තක්.
ලුසිඩ් සිහින හටගන්නේ කොහොමද?
අපි නිදාගන්නකොට අපේ මොළය විවිධ අදියරවලින් වැඩ කරනවා. මේවාට “නින්දේ චක්‍ර” කියලා කියනවා. ඒ අතරින් වැදගත්ම අදියරක් තමයි REM (Rapid Eye Movement) කියන අදියර. මේ අදියරේදී තමයි අපි බොහෝ විට සිහින බලන්නේ. REM අදියරේදී අපේ මොළය ඉතාමත් සක්‍රීය වෙනවා, ඒත් අපේ ශරීරයේ මාංශ පේශි බොහෝමයක් විවේකී වෙනවා. ලුසිඩ් සිහින බොහෝ විට මේ REM අදියරේදී හටගන්නේ.
විද්‍යාඥයන් කියනවා, ලුසිඩ් සිහින හටගන්නේ මොළයේ ඉදිරිපස කොටස (prefrontal cortex) උත්තේජනය වෙනකොට. මේ කොටස තමයි අපේ තීරණ ගැනීම, ස්වයං-අවබෝධය වගේ දේවල් පාලනය කරන්නේ. සාමාන්‍ය සිහිනයකදී මේ කොටස එතරම් සක්‍රීය නැහැ, ඒත් ලුසිඩ් සිහිනයකදී ඒක සක්‍රීය වෙනවා. ඒ නිසා තමයි ඔබට “මම සිහිනයක ඉන්නවා” කියලා තේරෙන්නේ.
ලුසිඩ් සිහින බලන්නේ කවුද?
අපි හැමෝටම ලුසිඩ් සිහින බලන්න පුළුවන්! ඒත් සමහර අයට මේක ස්වභාවිකවම වෙනවා, තවත් සමහරුන්ට මේක ඉගෙන ගන්න වෙනවා. පර්යේෂණවලින් පෙන්නුම් කරනවා, ළමයින්ට, වැඩිහිටියන්ට වඩා ලුසිඩ් සිහින බලන්න ඉඩ වැඩි බව. ඒ ඇයිද කියනවා නම්, ළමයින්ගේ මනස වඩාත් නිර්මාණශීලී හා විවෘතයි. ඒ නිසා ඔබටත් ලුසිඩ් සිහින බලන්න පුළුවන් කියලා හිතුවොත්, ඒක ඇත්ත වෙන්න ඉඩ තියෙනවා!
ලුසිඩ් සිහින බලන්න ඉගෙන ගන්නේ කොහොමද?
ලුසිඩ් සිහින බලන්න ඉගෙන ගන්න ඕනෑ නම්, ඔබට පුංචි පුංචි පුරුදු ටිකක් තියෙන්න ඕනෑ. මේවා ඔබට ගෙදරදීම කරන්න පුළුවන්, ඒත් ටිකක් ඉවසීමෙන් වැඩ කරන්න වෙනවා. අපි බලමු ඒ පියවර ටික:
- සිහින දිනපොතක් තබාගන්න
උදේට නැගිටිනකොට ඔබ බැලූ සිහින ගැන මතක තියෙන දේවල් ලියන්න. පොඩි පොත් පිංචක ඒවා ලියලා තියන්න. මේකෙන් ඔබේ මොළයට සිහින ගැන වැඩිපුර මතක තියාගන්න පුරුදු වෙනවා. - යථාර්ථය පරීක්ෂා කිරීම (Reality Testing)
දවසට කිහිප වතාවක් ඔබ ජීවත් වන්නේ සිහිනයක ද නැද්ද කියලා බලන්න. උදාහරණයක් විදිහට, ඔබේ අත බලන්න, ඇඟිලි ගණන් කරන්න. සිහිනවලදී ඒවා වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. මේක පුරුදු වුණාම සිහිනයකදීත් ඔබට මේක මත් වෙලා “මම සිහිනයක” කියලා තේරෙයි. - මනස සන්සුන් කරන්න
නින්දට යන්න කලින් ටිකක් ලිහිල් වෙන්න. ගැඹුරු හුස්මක් ගන්න, ලස්සන දෙයක් ගැන හිතන්න. ඒකෙන් ඔබේ මනස ලුසිඩ් සිහිනයකට සූදානම් වෙනවා. - MILD තාක්ෂණය (Mnemonic Induction of Lucid Dreams)
නින්දට යනකොට “මම අද රෑ සිහිනයක් බලනවා කියලා දැනගන්නවා” කියලා හිතන්න. මේක ටික ටික පුරුදු කරන්න. එතකොට ඔබේ මොළය ඒකට හුරු වෙනවා.
ලුසිඩ් සිහිනවල වාසි මොනවාද?
ලුසිඩ් සිහින බලන එක විතරක් නෙවෙයි, ඒකෙන් ලැබෙන හොඳ දේවලුත් තියෙනවා.
- නිර්මාණශීලී බව වැඩි වෙනවා: ලුසිඩ් සිහිනවලදී ඔබට ඕනෑම දෙයක් හිතන්න පුළුවන්. ඒකෙන් ඔබේ මනස නිර්මාණශීලී වෙනවා.
- බය දුරු වෙනවා: ඔබට බය හිතෙන සිහින තිබුණොත්, ඒවා පාලනය කරලා බය නැති කරගන්න පුළුවන්.
- විනෝදය: උඩින් පියාඹනවා, මුහුද යට යනවා වගේ දේවල් කරන්න ලුසිඩ් සිහිනවලදී පුළුවන්. ඒක ලොකු විනෝදයක්!
ලුසිඩ් සිහිනවල අවාසි?
ඔව්, හැමදේකම හොඳ පැත්තක් තිබුණත් පොඩි පොඩි අවාසිත් තියෙන්න පුළුවන්. සමහර විට ලුසිඩ් සිහින බලන්න ගිහින් නින්ද හරියට නොලැබෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම, ටිකක් උත්සාහ කරලා ලුසිඩ් සිහින බලන්න බැරි වුණොත් ටිකක් කලකිරෙන්නත් පුළුවන්. ඒත් ඉවසීමෙන් වැඩ කළොත් මේවා ගැටලුවක් වෙන්නේ නැහැ.
විද්‍යාව ලුසිඩ් සිහින ගැන මොකද කියන්නේ?
විද්‍යාඥයෝ ලුසිඩ් සිහින ගැන ගොඩක් හොයලා බලලා තියෙනවා. 1970 දශකයේදී විද්‍යාඥ කීත් හර්න් (Keith Hearne) තමයි පළමු වතාවට ලුසිඩ් සිහින විද්‍යාත්මකව ඔප්පු කළේ. ඔහු ඒක කළේ REM අදියරේදී ඇස්වල චලනයන් බලලා. ඊට පස්සේ ස්ටීවන් ලබර්ජ් (Stephen LaBerge) කියන විද්‍යාඥයා ලුසිඩ් සිහින ගැන තවත් පර්යේෂණ කළා. ඔහු තමයි MILD තාක්ෂණයත් හඳුන්වා දුන්නේ.
අද වෙනකොට විද්‍යාඥයෝ ලුසිඩ් සිහින භාවිතා කරලා මනෝවිද්‍යාවේ ගැටලුවලටත් (වගේ PTSD) පිළියම් හොයනවා. ඒ වගේම, ලුසිඩ් සිහින බලන අයගේ මොළයේ EEG (Electroencephalogram) රූප ගන්නවා. ඒවායින් පෙන්නුම් කරනවා ලුසිඩ් සිහිනවලදී මොළයේ විවිධ කොටස් එකට වැඩ කරන බව.
ක්‍රවුන් ශයිනස් (Crown Shyness) – ශාක වල අපූරු හැසිරීම
ලුසිඩ් සිහින ගැන රසවත් කතා
ලෝකයේ විවිධ සංස්කෘතීන්වල ලුසිඩ් සිහින ගැන කතා තිබුණා. පැරණි බෞද්ධයන් ලුසිඩ් සිහින භාවනාවට යොදාගත්තා. ඔවුන් ඒවා හැඳින්වූවේ “සිහින යෝග” කියලා. ඒ වගේම, ටිබෙට් භික්ෂූන් ලුසිඩ් සිහින භාවිතා කළා තමන්ගේ ආත්මික ගමනට. ඒකෙන් පේනවා ලුසිඩ් සිහින කියන්නේ අලුත් දෙයක් නෙවෙයි.
අවසාන වශයෙන්…
ලුසිඩ් සිහින යනු අපේ මනසේ රසවත් ගමනක්. ඒක බලන්න ඉගෙන ගත්තොත්, ඔබටත් ඒකෙන් විනෝද වෙන්න, ඔබේ මනසේ ශක්තිය දැනගන්න පුළුවන්. ඉතින්, අද රෑ ඉඳලා ඔබත් ලුසිඩ් සිහිනයක් බලන්න උත්සාහ කරලා බලන්නකෝ! ඔබේ සිහින ලෝකය ඔබටම අයිති වෙන්න පුළුවන්. මේක ටිකක් වෙලා ගතවුණත්, ඉවසීමෙන් උත්සාහ කළොත් ඔබටත් ඒ ලස්සන අත්දැකීම ලැබෙයි.
