නැට්‍රොන් විල යනු ටැන්සානියාවේ අරුෂා ප්‍රදේශයේ උතුරු න්ගොරොන්ගෝරෝ දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටි ක්ෂාරීය විලකි. මෙම අධිතාත්වික වැව පිළිබඳ විස්තර අතිශයින් බියජනක විය හැකිය. කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, මෙම විල විශේෂඥයින් සහ විශ්ලේෂකයින්ගේ ආකර්ශනීය මධ්‍යස්ථානයක් බවට පත් විය. තද රතු පාට ජලය ඉතා අලංකාර පෙනුමක් ඇති නමුත් මිනිසුන්ට කිමිදීමට සහ එහි දිය නෑමට බල කිරීමට තරම් සිත් ඇදගන්නා සුළු නොවේ. නමුත් ඇයි?
විලට ඇතුල් වන සතුන් “ගල්” බවට පත් කරන බව වාර්තා වේ. මෙය ජනප්‍රවාදයක් හෝ ත්‍රාසජනක චිත්‍රපට පිටපතක් ලෙස පෙනුනද එහි ලුණු තිබීම නිසා එය තරමක් දුරට සත්‍ය විය හැක. නැට්‍රොන් විලෙහි ලුණු, සෝඩා සහ මැග්නසයිට් නිධි අඩංගු වේ. මෙම විල අසල පිහිටා ඇති Ol Doinyo Lengai දෙවියන්ගේ කන්ද ලෙසද හැඳින්වේ. එය විලෙහි පවතින අනතුරුදායක තත්වයන්ට දායක වන දුර්ලභ කාබනේටයිට් ලාවා (Natrocarbonatite) විමෝචනය කරන එකම ක්‍රීයාකාරී ගිනි කන්දයි.
අවට කඳුකරයෙන් මෙම විලට ඇතුළු වන සෝඩියම් කාබනේට් සහ අනෙකුත් ඛනිජ ද්‍රව්‍ය විසින් මෙහි ඇති ජලය ක්ෂාරීය කරයි. වැඩිදුර සඳහන් කරන්නේ නම්, සෝඩියම් කාබනේට් ඊජිප්තු මමීකරණය කිරීමේ ක්‍රියාවලියේදී ද භාවිතා කර ඇත. මෙම නැගෙනහිර අප්‍රිකානු විලෙහි පවතින ක්‍රියාවලිය මඟින් ද, එහි ජලයෙන් ජීවිත අහිමි වූ සතුන් සඳහා කල් තබා ගන්නා ද්‍රව්‍යයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. මාධ්‍ය වාර්තා කිහිපයක්ම එසේ කියන නමුත් මෙම ජලාශය හා සම්බන්ධ වී සතුන් මිය ගිය විට ඔවුන් ගල් බවට පත්වීමට වැව් ජලය වගකිව යුතු බව තහවුරු කිරීම ද දුෂ්කර ය.
ලෝකයේ මාරාන්තික ස්ථානයක් ලෙස සැලකෙන නැට්‍රොන් විල බොහෝ සතුන්ට බියජනක විය යුතු නමුත්, ෆ්ලෙමින්ගෝ පක්ෂීන් සඳහා ගැටලුවක් නොවේ. මෙම විල සමෘද්ධිමත් ස්ථානයක් වන අතර නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ මිලියන 2.5 පමණ වන ෆ්ලැමින්ගෝ පක්ෂීන් සඳහා එකම නිත්‍ය අභිජනන ප්‍රදේශය වේ.
මළ මුහුද ගැන, ඔබ මේ කරුණු දැන සිටියා ද?
Natron විලෙහි ඇති ලවණ සහිත ජලයෙහි pH අගය 10.5 ට වඩා වැඩි වන අතර, එම ජලය කෙතරම් භාෂ්මික ද යත්, එයට අනුවර්තනය නොවන සතුන්ගේ සම සහ ඇස් පිළිස්සීමට හැකි බව වාර්තා පවසයි. විල එහි ලේ-රතු වර්ණය ලබා ගන්නේ බැක්ටීරියා වලින් වන අතර, එම බැක්ටීරියා ආන්තික පරිසර වල ඉතා දරුණු තත්වයන්ට ඔරොත්තු දිය හැකි ය.
නැට්‍රොන් විල මාධ්‍ය අවධානයට ලක්වූයේ, පාරිසරික විනාශය සහ දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් වේගයෙන් අතුරුදහන් වන ස්වභාවික ලෝකය කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කළ ඉංග්‍රීසි ජාතික ඡායාරූප ශිල්පී නික් බ්‍රැන්ඩ් විසින් එහි මිය ගිය සතුන්ගේ දර්ශනීය රූප “විනාශ වූ දේශය පුරා” (Abrams Books, 2013) නම් පොතක පළ කිරීමත් සමඟය. පොතේ, බ්‍රැන්ඩ්ට් මෙසේ ලිවීය, “මම මෙම ජීවීන් වෙරළ තීරයේ සොයාගත් පරිදි රැගෙන ගොස්, පසුව ඔවුන්ව ‘ජීවමාන’ ස්ථානවල තබා, ඔවුන්ව ‘ජීවත්වීමට’ නැවත ගෙන ආවා.”
මෙම පොත බ්‍රැන්ඩ්ගේ නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ අතුරුදහන් වන සතුන් ලේඛන ගත කරන පොත් ත්‍රිත්වයේ තුන්වන සහ අවසාන වෙළුම වේ. එහි දී ඔහු විසින් නැට්‍රෝන් විලෙහි හොල්මන් රූප පෙන්වන පින්තූර මාලාවක් ප්‍රකාශයට පත් කළ අතර, ජීවය රහිත ස්ථානයක් වී ඇති බවට වාර්තා විය.
NBC ප්‍රවෘත්ති මගින් උපුටා දක්වන ලද පරිදි, Brandt පැවසුවේ, “මම බලාපොරොත්තු නොවූ පරිදි, උතුරු ටැන්සානියාවේ නැට්‍රොන් විලෙහි වෙරළ තීරයේ – සියලු ආකාරයේ පක්ෂීන් සහ වවුලන් විනාශ වී ගොස් ඇති බව මම සොයා ගතිමි.”
“ඔවුන් මිය යන්නේ කෙසේදැයි නිශ්චිතව කිසිවෙකු දන්නේ නැත, නමුත්, ජලයේ අතිශයින් ඉහළ සෝඩා සහ ලුණු අන්තර්ගතයක් ඇත. එය තත්පර කිහිපයකින් මගේ කොඩැක් ඡායාරූප පටල වල තීන්ත ඉවත් කරනු ඇත,” ඔහු තවදුරටත් පැවසීය.
නැට්‍රොන් විලෙහි මිනිස් මරණ සිදුවී තිබේද?
Natron විලෙහි ජලයෙන් සෘජුවම සිදුවන මිනිස් මරණ කිසිවක් නොදන්නා නමුත්, එය නිසැකවම මිනිසුන්ට භයානක පරිසරයකි.
2007 දී, වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන් කණ්ඩායමක් පිරවූ හෙලිකොප්ටරයක් පොළව මතුපිටට ඉතා ආසන්න මට්ටමක ගමන් කරමින් සිටින විට විලට කඩා වැටුණි. අනතුරින් ගුවන් නියමුවාගේ පාදයක් කැඩී ගිය අතර මගියකුගේ උකුල් ඇටයද කැඩී ගියේය. කෙසේ වෙතත්, නව දෙනෙකුගෙන් යුත් කාර්ය මණ්ඩලය සුන්බුන් වලින් ඇද ගන්නා ලද අතර සියලු දෙනා දිවි ගලවා ගත්හ. එක් ඡායාරූප ශිල්පියෙකු ප්‍රකාශ කළේ විෂ සහිත ජලය නිසා ඔහුගේ ඇස් පිළිස්සීම සහ ඔහුගේ පෙනීම බොඳ වූ බවයි
Natron විල සෑදුනේ කෙසේද?
නැට්‍රොන් විලෙහි භූ විද්‍යාත්මක ඉතිහාසය සිත් ඇදගන්නා සුළු ය. විල පෝෂණය වන්නේ දකුණු එවාසෝ එන්ගිරෝ ගඟෙන් සහ ඛනිජ වලින් පොහොසත් උණු දිය උල්පත් මගිනි. කාබනේටයිට් ලාවා නිපදවන ලෝකයේ එකම ක්‍රියාකාරී ගිනි කන්ද වන ඕල් ඩොයින්යෝ ලෙන්ගයි හි ගිනිකඳු ක්‍රියාකාරිත්වය එහි රසායනික සංයුතියට දැඩි ලෙස බලපායි. සෝඩියම් සහ පොටෑසියම් කාබනේට් වලින් පොහොසත් මෙම දුර්ලභ ලාවා විලෙහි අද්විතීය රසායනික සංයුතියට සැලකිය යුතු දායකත්වයක් සපයයි.
Ol Doinyo Lengai හි අතීත පිපිරීම් වල අළු සහ සුන්බුන් වැවට සේදී ගියේය. කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, වාෂ්පීකරණය විලෙහි ලවණ සහ ඛනිජ ලවණ සාන්ද්‍රණය වී එහි අධික ක්ෂාරීයත්වයට මඟ පාදයි.
එදා ලොවක් ලෙඩ කළ මාරක ස්පාඤ්ඤ උණ, මෙදා කොරෝනා
සතුන් ගල් බවට පත් කිරීමට නැට්‍රොන් විල සතු හැකියාව ස්වභාවධර්මයේ මායාවේ සිත් ඇදගන්නා කතාවකි. ක්ෂාරීය ජලය අද්භූත ඖෂධයක් මෙන්, අපගේ ග්‍රහලෝකයේ ඇති අද්විතීය ආශ්චර්යයන් පිළිබඳ සාක්ෂියක් වන ගල් පිළිම නිර්මාණය කරයි. අපි Natron විලෙහි සිත් ඇදගන්නා සුළු ලෝකය ගවේෂණය කරන විට, අපි ස්වභාවධර්මයේ සුන්දරත්වය විඳගන්නා අතර ම මෙම ඉන්ද්‍රජාලික ස්ථාන ඉදිරි පරම්පරාවන් සඳහා ආරක්ෂා කිරීමට උත්සාහ කරමු.
