සත්ත්ව ආහාර වලින් තොරවීම හෙවත් වීගන් ආහාර රටාව වැඩි වැඩියෙන් ජනප්‍රිය වෙමින් පවතී. පසුගිය වසර කිහිපය තුළ, කීර්තිමත් පුද්ගලයන් කිහිප දෙනෙක් සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර වී ඇති අතර, වීගන් නිෂ්පාදන විශාල ප්‍රමාණයක් වෙළඳසැල්වල දක්නට ලැබුණි.
කෙසේ වෙතත්, මෙම ආහාර ගැනීමේ රටාවට ඇතුළත් වන්නේ කුමක්ද සහ සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර ආහාර වේලක් මත ඔබට කෑමට සහ කෑමට නොහැකි දේ ගැන ඔබ තවමත් කුතුහලයෙන් සිටිය හැකිය. සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර වීම ගැන ඔබ දැනගත යුතු බොහෝ දෑ මෙම ලිපිය ඔබට කියයි.
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොරවීම යනු කුමක්ද?
“වීගන්” යන යෙදුම 1944 දී එංගලන්තයේ ලීස්ටර් නිර්මාංශ සමිතියෙන් ඉවත් වී, වීගන් සමිතිය පිහිටුවීම සඳහා නිර්මාංශිකයින් කිහිප දෙනෙකුගෙන් යුතු කණ්ඩායමක් විසින් නිර්මාණය කරන ලදී. නිර්මාංශිකයින් මෙන් මස් වලින් වැළකී සිටීමට අමතරව කිරි, බිත්තර හෝ සත්ව සම්භවයක් ඇති වෙනත් නිෂ්පාදන පරිභෝජනය නොකිරීමට ඔවුහු තීරණය කළහ.
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොරවීම වර්තමානයේ අර්ථ දක්වා ඇත්තේ ආහාර, ඇඳුම් පැළඳුම් හෝ වෙනත් ඕනෑම කටයුත්තකින් වේවා සියලු වර්ගවල සත්ව සූරාකෑම සහ කෲරත්වය බැහැර කිරීමට උත්සාහ කරන ජීවන මාර්ගයක් වශයෙනි.
සාරාංශය
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොරවීම යනු සියලු සත්ව නිෂ්පාදන බැහැර කරන අතර හැකි තරම් සතුන් සූරාකෑම සීමා කිරීමට උත්සාහ කරන ජීවන රටාවකි.
මිනිසුන් සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර (වීගන්) වන්නේ ඇයි?
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර (වීගන්) පුද්ගලයින් සාමාන්‍යයෙන් පහත සඳහන් හේතු එකක් හෝ කිහිපයක් සඳහා සත්ව නිෂ්පාදන වළක්වා ගැනීමට තෝරා ගනී.
1. ආචාර ධර්ම
සදාචාරාත්මක හේතු මත, සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර අය දැඩි ලෙස විශ්වාස කරන්නේ සියලු ජීවීන්ට ජීවත්වීමට හා නිදහසට අයිතියක් ඇති බවයි. එමනිසා, සවිඥාණික ජීවියෙකුගේ මාංසය පරිභෝජනය කිරීම, කිරි පානය කිරීම හෝ සම යොදාගත් ඇඳුම් ඇඳීම වැනි ප්‍රතික‍්ෂේප කරති. එපමණක්ද නොව, බොහෝ සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර අය බිත්තර කර්මාන්තය විසින් සජීවී පිරිමි පැටවුන් ඇඹරීම හෝ මස් කර්මාන්තය සඳහා තාරාවන් සහ පාත්තයින් බලහත්කාරයෙන් පෝෂණය කිරීම වැනි ගොවි කර්මාන්තයේ භාවිතයන්ට එරෙහිව ද කථා කරති. සත්ත්ව හිංසනයට විරෝධය දැක්වීම, අන්‍යයින් දැනුවත් කිරීම සහ සත්ව කෘෂිකර්මාන්තයට සම්බන්ධ නොවන නිෂ්පාදන තෝරා ගැනීමෙන් ඔවුන්ගේ විරුද්ධත්වය පෙන්නුම් කළ හැකිය.
2. සෞඛ්‍යය
සමහර අය සත්ත්ව ආහාර වලින් තොරවීම තෝරා ගන්නේ එහි ඇති විය හැකි සෞඛ්‍යමය බලපෑම් නිසා ය.
නිදසුන් වශයෙන්,
- ශාක පදනම් කරගත් ආහාර මගින් ඔබේ හෘද රෝග, දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව, පිළිකා සහ නොමේරූ මරණය අවම කර ගත හැකිය
- ඔබ සත්ව නිෂ්පාදන අඩු කිරීමෙන් ඇල්සයිමර් රෝගය හෝ පිළිකා හෝ හෘද රෝග වලින් මිය යාමේ අවදානම අඩු කළ හැකිය
- නූතන සත්ව කෘෂිකර්මාන්තයේ භාවිතා වන ප්‍රතිජීවක හෝමෝන හා සම්බන්ධ අතුරු ආබාධ වළක්වා ගැනීම සඳහා සමහරු සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර ආහාර තෝරා ගනී
- අවසාන වශයෙන්, අධ්‍යයනයන් විසින් පෙන්වා දෙන පරිදි නිරතුරුවම සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර ආහාර ලබා ගැනීම අඩු ශරීර බර හා ශරීර ස්කන්ධ දර්ශකය (BMI) සමඟ සම්බන්ධතාවයක් පවතින බවයි. සමහර අය බර අඩු කර ගැනීම සඳහා මෙම ආහාර රටාව තෝරා ගත හැකිය
3. පරිසරය
සත්ව කෘෂිකර්මාන්තයේ පාරිසරික බලපෑම නිසා සත්ව නිෂ්පාදන වලින් වැළකී සිටීමට යමෙකු තෝරා ගත හැකිය. 2010 එක්සත් ජාතීන්ගේ වාර්තාවක් ප්‍රකාශ කළේ මෙම නිෂ්පාදන සඳහා සාමාන්‍යයෙන් වැඩි සම්පත් අවශ්‍ය වන අතර ශාක පදනම් කරගත් කෘෂිකර්මාන්තයට වඩා වැඩි හරිතාගාර වායු විමෝචනයක් සිදු වන බවයි. උදාහරණයක් ලෙස සත්ව කෘෂිකර්මාන්තය ගෝලීය නයිට්‍රස් ඔක්සයිඩ් විමෝචනයෙන් 65% ක්, මීතේන් විමෝචනයෙන් 35-40% සහ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් විමෝචනයෙන් 9% ක් සඳහා දායක වේ. මෙම රසායනික ද්‍රව්‍ය දේශගුණික විපර්යාසයන්ට සම්බන්ධ ප්‍රධාන හරිතාගාර වායු තුන ලෙස සැලකේ.
තවද, සත්ව කෘෂිකර්මාන්තය යනු ජලය අධි භාවිත ක්‍රියාවලියක් වේ. උදාහරණයක් ලෙස, හරක් මස් රාත්තල් 1 ක් (කිලෝග්‍රෑම් 0.5) නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා ජලය ගැලුම් 550–5,200 (ලීටර් 1,700–19,550) අවශ්‍ය වේ. එය ධාන්ය වශයෙන් එම ආහාර ස්කන්ධයම නිපදවීමට අවශ්‍ය ජල ප්‍රමාණයට වඩා 43 ගුණයක් වැඩිය. වගා බිම් හෝ තණබිම් සඳහා වනාන්තර ප්‍රදේශ පුළුස්සා දැමූ විට සත්ව කෘෂිකර්මාන්තය ද වන විනාශයට හේතු වේ. මෙම වාසස්ථාන විනාශය විවිධ සත්ව විශේෂ වඳ වී යාමට දායක වේ .
සාරාංශය
සදාචාරාත්මක, සෞඛ්‍ය සහ පාරිසරික අවශ්‍යතා ඇතුළු විවිධ හේතු නිසා මිනිසුන් සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර වීගන් වීමට තෝරා ගත හැකිය.
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර “වීගන්” පුද්ගල ප්‍රභේද
මෙම ජීවන රටාවේ ප්‍රමුඛ වර්ග අතරට:
- සදාචාරාත්මක වීගන් (Ethical vegans) – ඔවුන්ගේ දර්ශනය ආහාරයෙන් ඔබ්බට ව්‍යාප්ත කිරීමට නැඹුරු වන අතර එසේ කරන්නේ ඔවුන් කිසිදු ආහාරමය හේතුවක් නිසා නොව සත්ව දුක් වේදනා වලට විරුද්ධ නිසාය. ඔවුන් සම් හෝ සිල්ක් වලින් සාදන ලද කිසිවක් මිලට නොගනු ඇත, නිදසුන් වශයෙන්, සතුන් මත පරීක්ෂා කර ඇති ඕනෑම ඇඳුම් පැළඳුම් හා රූපලාවන්‍ය නිෂ්පාදන
- ආහාරමය වීගන් (Dietary vegans)– බොහෝ විට “ශාක මත පදනම් වූ ආහාර අනුභව කරන්නන්” වන අතර, මෙම යෙදුමෙන් අදහස් කරන්නේ සත්ව ආහාර ද්‍රව්‍ය ඔවුන්ගේ ආහාර වේලෙන් සම්පූර්ණයෙන් ම වැළකී සිටින නමුත් ඇඳුම් හා ආලේපන වැනි වෙනත් නිෂ්පාදන අවශ්‍යතා සඳහා දිගටම භාවිතා කරන අයයි.
- පරිපූර්ණ වීගන් (Whole-food vegans) – මෙම පුද්ගලයින් පලතුරු, එළවළු, ධාන්ය වර්ග, රනිල කුලයට අයත් බෝග, ඇට වර්ග සහ බීජ වැනි සම්පූර්ණ පෝෂණ ගුණයෙන් පොහොසත් ආහාරයකට කැමති වේ. සත්ත්ව කොටස් ආශ්‍රිත ඇඳුම්, ආලේපන හෝ භාණ්ඩ පරිහරණය නොකරයි.
- සැකසූ ආහාර වීගන් (Junk-food vegans) – සමහර අය වීගන් මස්, ශීත කළ රාත්‍රී භෝජන, Oreo cookies සහ සත්ත්ව කිරි නොවන අයිස්ක්‍රීම්, වීගන් චොකලට් ඇතුළු අතුරුපස වැනි සැකසූ (processed) වීගන් ආහාර මත දැඩි ලෙස රඳා සිටිති. සත්ත්ව කොටස් ආශ්‍රිත ඇඳුම්, ආලේපන හෝ භාණ්ඩ පරිහරණය නොකරයි.
- අමු ආහාර වීගන් (Raw-food vegans) – මෙම කණ්ඩායම ආහාරයට ගන්නේ 118 ° F (48 ° C) ට වඩා අඩු උෂ්ණත්වයකදී අමු හෝ පිසින ලද ආහාර පමණි. සත්ත්ව කොටස් ආශ්‍රිත ඇඳුම්, ආලේපන හෝ භාණ්ඩ පරිහරණය නොකරයි. සමහරු විශ්වාස කරන්නේ අමු වීගන් භාවය සෞඛ්‍ය අවදානමක් ඇති කළ හැකි බවයි. නමුත් මේ පිළිබඳව ස්ථිර සාක්ෂියක් නොමැති අතර පුළුල් අධ්‍යයනයක් කිරීමට මෙම ජීවන රටාව අනුගමනය කරන පුද්ගලයින් ප්‍රමාණවත් නොවේ..
- අඩු මේද, අමු ආහාර වීගන් (Low-fat, raw-food vegans) – පලතුරු වීගන් ලෙසද හැඳින්වෙන මෙම උප කුලකය අලිගැට පේර සහ පොල් වැනි අධික මේද ආහාර සීමා කරයි , ඒ වෙනුවට ප්‍රධාන වශයෙන් පලතුරු මත රඳා පවතී. අනෙක් ශාක ද්‍රව්‍ය ඉඳහිට කුඩා ප්‍රමාණයෙන් අනුභව කරනු ලැබේ. සත්ත්ව කොටස් ආශ්‍රිත ඇඳුම්, ආලේපන හෝ භාණ්ඩ පරිහරණය නොකරයි.
- සීනි/තෙල්/ලුණු අවම වීගන් (SOS vegans) – මෙහි SOS යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ, Sugar, Oil, Salt යන්නයි. ඒ අනුව මොවුන් තම අහාරය සඳහා අවම ලෙස තෙල්, ලුණු සහ සීනි භාවිතා කරති. සත්ත්ව කොටස් ආශ්‍රිත ඇඳුම්, ආලේපන හෝ භාණ්ඩ පරිහරණය නොකරයි.
ඊ-දුම්වැටි (E-CIGARETTE) ගැන මේ දේවල් දැනුවත් ද?
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර ආහාර
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර අය සත්ත්ව සම්භවයක් ඇති සියලුම ආහාර වලින් වැළකී සිටිති. මේවාට ඇතුළත් වන්නේ:
- මස්
- කුකුල් මස්
- මාළු
- බෙල්ලන්
- බිත්තර
- කිරි
- මී පැණි
තවද, සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර අය albumin, casein, carmine, gelatin, pepsin, shellac, isinglass, and whey වැනි සත්ව ව්‍යුත්පන්න ද්‍රව්‍ය වලින් වැළකී සිටිති. මෙම අමුද්‍රව්‍ය අඩංගු ආහාර වලට බියර් සහ වයින් වර්ග කිහිපයක්, මාෂ්මෙලෝස්, උදේ ආහාර ධාන්ය වර්ග, විදුරුමස් කැන්ඩි සහ චුවිංගම් ඇතුළත් වේ.
සාරාංශය
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර අය මස්, කුකුල් මස්, මාළු, බෙල්ලන්, බිත්තර, කිරි සහ මී පැණි මෙන්ම සත්ව ව්‍යුත්පන්න ආකලන අඩංගු වෙනත් නිෂ්පාදන වලින් වැළකී සිටිති.
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර වීගන් පුද්ගලයින් අනුභව කරන ආහාර වර්ග
සත්ව නිෂ්පාදන වළක්වා ගැනීමෙන් ඔබ එළවළු සහ ටෝෆු වලට පමණක් සීමා නොවේ. ඇත්ත වශයෙන්ම, බොහෝ පොදු කෑම වර්ග දැනටමත් සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර හෝ පහසුවෙන් සකස් කළ හැකිය.
උදාහරණ ලෙස
bean burritos, veggie burgers, tomato pizzas, smoothies, nachos with salsa and guacamole, hummus wraps, sandwiches, and pasta dishes.
මස් මත පදනම් වූ ආහාර සාමාන්‍යයෙන් පහත සඳහන් දෑ අඩංගු ආහාර සඳහා මාරු කරනු ලැබේ:
- බෝංචි
- පරිප්පු
- ටෝෆු
- seitan
- tempeh
- ඇට වර්ග
- බීජ
ඔබට සත්ත්ව කිරි වලට ආදේශක ලෙස, සහල් කිරි, සෝයා කිරි ආදී ශාක මත පදනම් වූ කිරි වර්ග භාවිතා කළ හැකි ය. ඊට අමතරව, සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර අය විවිධාකාර ධාන්ය වර්ග මෙන්ම පලතුරු හා එළවළු වර්ග රාශියක් පරිභෝජනය කරති.
සාරාංශය
සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර අය විවිධාකාර ආහාර අනුභව කරන අතර මස් හා කිරි පහසුවෙන් ශාක පදනම් කරගත් විකල්ප මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කළ හැකිය. එමඟින් ඔවුන්ගේ ආහාර වේලට මනා පෝෂණයක් ලබා දේ.
