කෘත්‍රිම බුද්ධිය (AI) යනු ලෝකයේ බොහෝ ක්ෂේත්‍රවල විප්ලවීය වෙනස්කම් ඇති කරන තාක්ෂණයකි. වෛද්‍ය විද්‍යාව ඇතුළු විවිධ කේ‍ෂ්ත්‍ර වල කෘත්‍රිම බුද්ධියේ බලපෑම ඉතා විශාල ය. නමුත් මෙම තාක්ෂණික දියුණුව ලෝකයේ ජල සම්පත් මත කෙබඳු බලපෑමක් ඇති කරයිද? මෙම ලිපිය මගින්, ප්‍රධාන වශයෙන් ම කෘත්‍රිම බුද්ධි මෙවලම් භාවිතය නිසා ජල සම්පත හා බැඳුනු පාරිසරික බලපෑම ගැන සලකා බැලේ.
අන්තර්ගතය
කෘත්‍රිම බුද්ධිය යනු කුමක්ද?
කෘත්‍රිම බුද්ධිය යනු පරිගණකවලට මිනිස් බුද්ධියට සමාන ආකාරයෙන් සිතීමට, ඉගෙනීමට, සහ තීරණ ගැනීමට හැකිවන ලෙස නිර්මාණය කිරීමයි. උදාහරණ වශයෙන්, චෙස් ක්‍රීඩාවේ ලෝක ශූරයන් පරාජය කළ Deep Blue පරිගණකය AI හි එක් සන්ධිස්ථානයකි. AI තාක්ෂණයන් තුළින් රෝග විනිශ්චය, භාෂා පරිවර්තනය, සහ ස්වයංක්‍රීය රිය පැදවීම වැනි ක්ෂේත්‍රවල විශිෂ්ට ජයග්‍රහණ ලබා ඇත.
ඔබ Grok හෝ ChatGPT වැනි AI මෙවලමකින් ප්‍රශ්නයක් ඇසුවිට, එය ඔබට ඉතා ඉක්මනින් පිළිතුරු සපයයි. නමුත්, මෙම තාක්ෂණයේ පිටුපස ඇති පාරිසරික බලපෑම ගැන ඔබ කවදා හෝ සිතුවාද? සරලව ගත් කල, ඔබ කෘත්‍රිම බුද්ධිය මඟින් යම් ප්‍රයෝජනවත් කාර්යයක් සිදු කර ගත්තා යැයි සිතමු. ඔබ අවසානයේ එයට “ස්තූතියි” කීමෙන් පවා අනවශ්‍ය ලෙස පරිසරයට හානි විය හැකි බව දැන සිටියාද? විශේෂයෙන්, කෘත්‍රිම බුද්ධිය භාවිතයේදී ජලය වැය වන බව ඔබ දැන සිටියාද? මෙම ලිපියෙන් අපි කෘත්‍රිම බුද්ධිය සඳහා ජල භාවිතය, එහි පාරිසරික බලපෑම්, සහ ඒවා අවම කිරීමට ගත හැකි පියවර ගැන සාකච්ඡා කරමු.
AI හි ජල සම්පත් භාවිතය
කෘත්‍රිම බුද්ධි පද්ධති, විශේෂයෙන් Large Language Models (LLMs) වැනි ආකෘති, බලවත් සර්වර් මත ධාවනය වේ. මෙම සර්වර් උපකරණ ක්‍රියාත්මක වීමේ දී උණුසුම් වන අතර, ඒවා සිසිල් කිරීමට ජලය භාවිතා වේ. මෙම සිසිලන ක්‍රියාවලිය කෘත්‍රිම බුද්ධිය මගින් ජල සම්පත් භාවිතා කිරීම පිළිබඳ ප්‍රධාන අංගයකි. උදාහරණ වශයෙන්, GPT-3 වැනි AI ආකෘතියක් පුහුණු කිරීමට ලීටර් 700,000ක ජලය වාෂ්ප විය හැකි බව කැලිෆෝනියා විශ්වවිද්‍යාලයේ පර්යේෂණයකින් හෙළි වී ඇත.
සිසිලන ක්‍රියාවලිය
දත්ත මධ්‍යස්ථාන වල ක්‍රියාත්මක වන සර්වර් යන්ත්‍ර වල උණුසුම පාලනය කිරීමට එම ආයතන විසින් ජල-පදනම් කළ සිසිලන පද්ධති භාවිතා කරයි. මෙහිදී ජලය උණුසුම අවශෝෂණය කර, එය වාෂ්පීකරණය හෝ බාහිර ජල මූලාශ්‍රවලට මුදා හැරීම මගින් උපකරණවල උෂ්ණත්වය අඩු කරයි. මෙම ජලය බොහෝ විට ගංගා, විල්, හෝ භූගත ජල මූලාශ්‍රවලින් ලබා ගනී. එසේම, AI පුහුණු කිරීමට සහ ධාවනය කිරීමට අවශ්‍ය බලශක්ති ජනනය සඳහා ජල බලාගාර හෝ තාප බලාගාර භාවිතා වන අතර, එමඟින් තවත් ජල සම්පත් පරිභෝජනය වේ.
ජල පරිභෝජනයේ ප්‍රමාණය
AI හි ජල පරිභෝජනය ඉතා විශාල ය. උදාහරණයක් ලෙස, Google හි 2022 වසරේ ජල පරිභෝජනය ගැලුම් බිලියන 5.6කි, එය පෙර වර්ෂවලට සාපේක්ෂ ව 20%ක වැඩිවීමකි. Microsoft හි ජල භාවිතය ගැලුම් බිලියන 1.7කට ආසන්න ය, එය AI පුහුණු කිරීම හේතුවෙන් 34%කින් ඉහළ ගොස් ඇත. ජපානයේ Nikkei වාර්තාවකට අනුව, GPT-3 ආකෘතිය භාවිතා කරමින් සිදු කරන එක් AI ප්‍රශ්න විමසීමකට ලීටර් 0.5ක ජලය වැය විය හැකි බව පෙන්වා දී ඇත. මෙම ඉලක්කම් බලාපොරොත්තුවන තරම් සුළු නොවේ; එය ලෝකයේ ජල සම්පත් මත බරපතල බලපෑමක් ඇති කරයි. මිලියන සංඛ්‍යාත භාවිතා කරන්නන් එකවර AI භාවිතා කරන විට, මෙම ජල භාවිතය එකතු වී බරපතල ගැටලුවක් බවට පත්වේ.
‘සියදිවි නසාගැනීමේ යන්ත්‍රය’ වේදනා රහිත මරණයක් ලබා ගන්න.
විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ සහ උදාහරණ
කෘත්‍රිම බුද්ධිය සඳහා ජල සම්පත් භාවිතය පිළිබඳ පර්යේෂණ ලෝකයේ බොහෝ ආයතනවලින් සිදු වේ. කැලිෆෝනියා විශ්වවිද්‍යාලයේ පර්යේෂණයකින් හෙළි වූයේ AI ආකෘති පුහුණු කිරීමට යන ජල පරිභෝජනය බලශක්ති ජනනයට යන ජලය ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි බවයි. JP Morgan හි වාර්තාවක් පෙන්වා දුන්නේ එක්සත් ජනපදයේ ජල සම්පත් කෘත්‍රිම බුද්ධිය සඳහා යොදාගන්නා සර්වර් හේතුවෙන් දැනටමත් බලපෑමට ලක්ව ඇති බවයි.
උදාහරණයක් ලෙස, බ්‍රසීලයේ AI ඩේටා සෙන්ටර් ස්ථාපනය කිරීම භූගත ජල මූලාශ්‍රවලට බලපෑමක් ඇති කරන බව X හි පළවූ සටහනකින් පෙන්වා දී ඇත. එසේම, පෝලන්තයේ AI සර්වර් ජල මට්ටම් අඩු කිරීමට හේතු වන බවට වාර්තා වී ඇත. මෙම උදාහරණවලින් පෙනෙන්නේ AI හි ජල සම්පත් භාවිතය ගෝලීය මට්ටමින් ගැටලුවක් බවට පත්ව ඇති බවයි.
පාරිසරික බලපෑම සහ අභියෝග
AI හි ජල සම්පත් භාවිතය බොහෝ අභියෝග ගෙන දේ. ජල හිඟයෙන් පීඩා විඳින ප්‍රදේශවල, ඩේටා සෙන්ටර්වල ජල භාවිතය ගංගා හා විල්වල ජල මට්ටම් අඩු කළ හැකිය. එසේම, ජලය වාෂ්පීකරණය වීම හෝ දූෂණය වීම ජල සම්පත්වල ගුණාත්මකභාවයට බලපායි. මෙය දේශගුණික විපර්යාසවලට එරෙහිව සටන් කිරීමට උත්සාහ කරන ලෝකයක බරපතල ගැටලුවකි. ජල භාවිතය AI හි එක් පැත්තකි. AI ආකෘති (models) පුහුණු කිරීම (training) සහ භාවිතා කිරීම (inference) යන දෙකම බලශක්ති සහ ජලය භාවිතා කරයි. උදාහරණයක් ලෙස, එක් AI ආකෘතියක් පුහුණු කිරීමට ලීටර් දහස් ගණනින් ජලය වැය විය හැක. එහෙත්, එය තනි ඩේටා මධ්‍යස්ථානයක ජල භාවිතයේ කුඩා කොටසකි. ඩේටා මධ්‍යස්ථාන බොහෝ AI ආකෘති එකවර ධාවනය කරන බැවින්, සමස්ත ජල භාවිතය ඉතා විශාල වේ.
විසඳුම් සහ තිරසාර භාවිතය
AI හි ජල සම්පත් භාවිතය අඩු කිරීමට විවිධ උපාය මාර්ග තිබේ. උදාහරණ වශයෙන්, වායු-පදනම් සිසිලන පද්ධති භාවිතා කිරීම, ජල භාවිතය අවම කරයි. එසේම, ඩේටා සෙන්ටර් ජල හිඟ ප්‍රදේශවලින් ජල සම්පත් බහුල ප්‍රදේශ වලට ගෙන යෑම තවත් විසඳුමකි.
පර්යේෂකයෝ AI ආකෘතිවල කාර්යක්ෂමතාව වැඩි කිරීමට උත්සාහ කරති, එමඟින් බලශක්ති හා ජල පරිභෝජනය අඩු කරයි. උදාහරණයක් ලෙස, Google සහ Microsoft වැනි සමාගම් තිරසාර ඩේටා සෙන්ටර් සැලසුම් කිරීමට පියවර ගනිමින් සිටී. මෙම සමාගම් ජල භාවිතය අඩු කිරීමට ජලය ප්‍රතිචක්‍රිකරණය භාවිතා කරන අතර, පුනර්ජනනීය බලශක්ති මූලාශ්‍රවලට මාරු වෙමින් තිබේ.
ජල භාවිතය අවම කිරීමේ ක්‍රම
මෙම ගැටලුවට විසඳුම් තිබේද? ඔව්, තිබේ! තාක්ෂණික සමාගම් මේ ගැන දැනටමත් පියවර ගනිමින් සිටී. උදාහරණයක් ලෙස:
- තිරසාර බලශක්ති භාවිතය: ඩේටා මධ්‍යස්ථාන සූර්ය හෝ සුළං බලශක්තියෙන් ධාවනය කිරීමෙන් CO2 විමෝචනය අඩු කළ හැක. මෙය ජල භාවිතයට ඍජුව බලපාන්නේ නැතත්, පාරිසරික බලපෑම අඩු කරයි.
- ජල ප්‍රතිචක්‍රීකරණය: ඩේටා මධ්‍යස්ථානවල ජලය ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කිරීමේ පද්ධති භාවිතා කළ හැක. මෙමගින් ජල හිඟය ඇති ප්‍රදේශවල බලපෑම අවම කරයි.
- කාර්යක්ෂම AI ආකෘති: AI ආකෘති සැලසුම් කිරීමේදී බලශක්ති හා ජල භාවිතය අවම කිරීමට උත්සාහ කළ හැක. උදාහරණයක් ලෙස, කුඩා හා කාර්යක්ෂම AI ආකෘති භාවිතා කිරීමෙන් ඩේටා මධ්‍යස්ථානවල බලශක්ති ඉල්ලුම අඩු වේ.
- ජල හිඟයෙන් තොර ප්‍රදේශවල ඩේටා මධ්‍යස්ථාන: ඩේටා මධ්‍යස්ථාන ජලය බහුල ප්‍රදේශවල ඉදි කිරීමෙන් ජල හිඟ ගැටලු අවම කළ හැක.
- නව සිසිලන තාක්ෂණය: ජලය භාවිතා නොකරන සිසිලන පද්ධති, උදාහරණයක් ලෙස, වායු සිසිලනය (air cooling), භාවිතා කිරීමට තාක්ෂණික සමාගම් උත්සාහ කරයි.
ජෛව ස්ථිතිකරණය: මරණින් පසු මිනිස් සිරුර නැවත පණ ගැන්වීම
තරුණ පරපුරට ආමන්ත්‍රණය
පාසල් සිසුන් ලෙස, ඔබට මෙම ගැටලුව ගැන ඉගෙනීමෙන් තිරසාර අනාගතයකට දායක විය හැකිය. කෘත්‍රිම බුද්ධි මෙවලම් සඳහා ජල සම්පත් භාවිතය ගැන දැනුවත් වීම තුළින්, ඔබට තාක්ෂණික දියුණුව සහ පරිසර සංරක්ෂණය අතර සමබරතාවයක් ඇති කිරීමට උපකාර කළ හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස, ඔබේ පාසලේ AI භාවිතය ගැන සාකච්ඡා කිරීම හෝ ජල සම්පත් ආරක්ෂා කිරීමට ප්‍රජා ව්‍යාපෘතිවලට සහභාගි වීම ආරම්භයකි. එසේම, තාක්ෂණික වෘත්තීන් තෝරා ගන්නා ඔබට කෘත්‍රිම බුද්ධි ආකෘතිවල ජල භාවිතය අඩු කිරීමට නව නිපැයුම් හඳුන්වා දිය හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස, ජල-කාර්යක්ෂම සිසිලන තාක්ෂණයන් හෝ බලශක්ති-කාර්යක්ෂම AI ඇල්ගොරිතම් සංවර්ධනය කිරීම තුළින් ඔබට ලෝකයේ ජල සම්පත් ආරක්ෂා කළ හැකිය.
පාසල් සිසුන් ලෙස, ඔබටත් AI හි පාරිසරික බලපෑම අවම කිරීමට දායක විය හැක. උදාහරණ ලෙස:
- AI භාවිතය ගැන සිතා බලන්න: අනවශ්‍ය ප්‍රශ්න කෘත්‍රිම බුද්ධිය වෙතින් ඇසීමෙන් වළකින්න. එමගින් ඩේටා මධ්‍යස්ථානවල බලශක්ති භාවිතය අඩු වේ.
- පාරිසරික තිරසාරත්වය ගැන ඉගෙන ගන්න: ජල හා බලශක්ති ඉතිරිකිරීම ගැන ඔබේ පවුලේ අය හා මිතුරන් දැනුවත් කරන්න.
- විද්‍යාත්මක ව්‍යාපෘති: AI හි පාරිසරික බලපෑම ගැන පාසල් ව්‍යාපෘතියක් ලෙස ගවේෂණය කරන්න.
- තිරසාර තාක්ෂණයට සහාය දෙන්න: තිරසාර තාක්ෂණ භාවිතා කරන සමාගම් ගැන ඉගෙන ගන්න.
නිගමනය
කෘත්‍රිම බුද්ධිය ලෝකයේ ජල සම්පත් මත සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කරයි, විශේෂයෙන් ඩේටා සෙන්ටර්වල සිසිලන ක්‍රියාවලීන් හරහා. මෙම බලපෑම අවබෝධ කර ගැනීමෙන්, අපට තිරසාර භාවිතයන් හරහා ජල සම්පත් ආරක්ෂා කිරීමට පියවර ගත හැකිය. පාසල් සිසුන් ලෙස, ඔබ මෙම ගැටලුව ගැන ඉගෙනීමෙන් සහ දැනුවත්භාවය වැඩි කිරීමෙන්, හරිත අනාගතයකට දායක විය හැකිය. AI හි වාසි භුක්ති විඳින අතර, එහි පාරිසරික බලපෑම අවම කිරීමට අපි සැවොම එක්ව කටයුතු කළ යුතුය.
