2038 වසරේ ගැටලුව, එහෙමත් නැතිනම් “Y2K38” ලෙසින් හඳුන්වන මෙම තාක්ෂණික ගැටලුව, පරිගණක පද්ධතිවල භාවිතා වන POSIX වේලාව නිරූපණය කිරීමේ ක්‍රමවේදය හා සම්බන්ධ වූ සීමාවකින් ඇති වන ගැටලුවකි. මෙය 2000 වසරේ ගැටලුව (Y2K) හා සමාන තත්ත්වයක් වන අතර, එයද පරිගණක පද්ධතිවල දත්ත නිරූපණයේ ඇති සීමාවන් නිසා ඇති වූවකි. මෙම ලිපියෙන් 2038 ගැටලුවේ මූලික හේතු, එහි බලපෑම්, තාක්ෂණික විස්තර, සහ එයට විසඳුම් ලෙස ගත හැකි පියවර පිළිබඳ සිංහල භාෂාවෙන් විද්‍යාත්මකව විශ්ලේෂණය කරනු ඇත.
2038 ගැටලුව යනු කුමක්ද?
2038 ගැටලුව ඇති වන්නේ UNIX සහ UNIX-වැනි මෙහෙයුම් පද්ධතිවල (Linux, macOS, ආදිය) වේලාව නිරූපණය කිරීමට භාවිතා කරන 32-බිට් සංඛ්‍යාවක උපරිම ධාරිතාව අවසන් වීමෙනි. UNIX වේලාව (Unix Timestamp) යනු 1970 ජනවාරි 1 වන දින UTC මධ්‍යම රාත්‍රියේ සිට ගත වූ තත්පර ගණන මගින් වේලාව මනින ක්‍රමයකි. මෙම ක්‍රමයේදී, 32-බිට් සම්මුතික සංඛ්‍යාවකින් (signed integer) නිරූපණය කළ හැකි උපරිම අගය වන්නේ 2,147,483,647 යි. මෙය තත්පර ගණනක් ලෙස ගණනය කළ විට, 2038 ජනවාරි 19 වන දින 03:14:07 UTC (ග්‍රීන්විච් මධ්‍යම වේලාව) දක්වා පමණක් නිවැරදිව වේලාව නිරූපණය කළ හැකිය. එම මොහොතෙන් පසු, 32-බිට් සංඛ්‍යාව “overflow” වී, ඍණ අගයකට (-2,147,483,648) බැස යන අතර, එය පරිගණකයට 1901 දෙසැම්බර් 13 වැනි දිනයක් ලෙස වැරදි ලෙස අර්ථකථනය වේ.
තාක්ෂණික පසුබිම
32-බිට් සංඛ්‍යාවක ධාරිතාව සීමිත වීම මෙම ගැටලුවේ මූලික හේතුවයි. පරිගණක විද්‍යාවේදී, බිට් (bits) යනු දත්ත ඒකකයකි. 32-බිට් සංඛ්‍යාවකින් 2³² (එනම් 4,294,967,296) වෙනස් අගයන් නිරූපණය කළ හැකි අතර, සම්මුතික සංඛ්‍යා (signed integers) ලෙස භාවිතා කරන විට, එය ධනාත්මක හා ඍණ අගයන් ලෙස බෙදේ. UNIX වේලාවේදී, 1970 ජනවාරි 1 යනු “epoch” ලෙස සලකන අතර, එය 0 ලෙස නිරූපණය වේ. ඉන් පසු ගත වන තත්පර ගණන ධනාත්මකවත්, ඊට පෙර වූ කාලය ඍණ අගයන් ලෙසත් ගණනය වේ.
මෙම 32-බිට් ක්‍රමය 1970 ගණන්වල UNIX මෙහෙයුම් පද්ධතිය නිර්මාණය කරන විට තෝරා ගන්නා ලද්දේ එකල පැවති තාක්ෂණික සීමාවන් නිසාය. එම කාලයේදී, 2038 වසර ඉතා දුර බවක් ලෙස පෙනුණු අතර, 32-බිට් පද්ධතිය ප්‍රමාණවත් යැයි සිතුණි. නමුත් වර්තමානයේ, තාක්ෂණයේ දියුණුවත් සමඟ මෙම සීමාව ගැටලුවක් බවට පත්ව ඇත.
2038 ගැටලුවේ බලපෑම්
2038 ගැටලුවෙන් බලපෑමට ලක් විය හැකි පද්ධති රාශියකි. විශේෂයෙන්ම, 32-බිට් මෙහෙයුම් පද්ධති, උපාංග (embedded systems), සහ මෘදුකාංග ඊට ඇතුළත්ය. උදාහරණ ලෙස:
- මෘදුකාංග: දත්ත සමුදායන් (databases), මූල්‍ය පද්ධති, සහ කාලසටහන් මෘදුකාංගවල වේලාව මත රඳා පවතින ක්‍රියාකාරකම් අසාර්ථක විය හැක.
- උපාංග: IoT (Internet of Things) උපාංග, මාර්ගකය (routers), සහ පැරණි ස්මාර්ට්ෆෝන් ආදියෙහි වේලාව වැරදි ලෙස පෙන්විය හැක.
- මූල්‍ය ක්ෂේත්‍රය: දිගුකාලීන ණය ගණනය කිරීම්, ආයෝජන, සහ රක්ෂණ ක්‍රමවල දින වකවානු අවුල් විය හැක.
- අභ්‍යවකාශ හා ආරක්ෂණ පද්ධති: පැරණි 32-බිට් පද්ධති භාවිතා කරන උපකරණවල දෝෂ ඇති වීමෙන් බරපතල ගැටලු මතු විය හැක.
මෙම ගැටලුවෙන් බලපෑමට ලක් නොවන්නේ 64-බිට් පද්ධතිවලට යාවත්කාලීන වූ මෘදුකාංග හා උපාංග පමණි. 64-බිට් සංඛ්‍යාවකින් 2⁶⁴ අගයන් නිරූපණය කළ හැකිය.
විසඳුම් මොනවාද?
2038 ගැටලුවට විසඳුම් ලෙස ගත හැකි පියවර කිහිපයක් තිබේ:
- 64-බිට් පද්ධතිවලට සංක්‍රමණය: නවීන මෙහෙයුම් පද්ධති හා මෘදුකාංග 64-බිට් ආකෘතියට යාවත්කාලීන කිරීම මූලික විසඳුමකි. 64-බිට් සංඛ්‍යාවක උපරිම අගය 9,223,372,036,854,775,807 වන අතර, එය 2038 ගැටලුවෙන් බේරීමට ප්‍රමාණවත්ය.
- මෘදුකාංග යාවත්කාලීන කිරීම: 32-බිට් පද්ධති භාවිතා කරන මෘදුකාංගවල කේත (code) යාවත්කාලීන කර, වේලාව නිරූපණයට වෙනත් ක්‍රම භාවිතා කළ හැක. උදාහරණයක් ලෙස, unsigned integers භාවිතයෙන් 2038 සීමාව 2106 දක්වා කල් දැමිය හැක.
- පරීක්ෂණ හා සූදානම: මූල්‍ය, ආරක්ෂණ, හා අභ්‍යවකාශ ක්ෂේත්‍රවල පද්ධති 2038 ට පෙර පරීක්ෂා කර, අවශ්‍ය වෙනස්කම් සිදු කළ යුතුය.
- පැරණි උපාංග ඉවත් කිරීම: 32-බිට් මත රඳා පවතින උපාංග හා පද්ධති ඉවත් කර, නව තාක්ෂණයට මාරු වීම.
2038 ගැටලුව හා Y2K සංසන්දනය
2000 වසරේ ගැටලුව (Y2K) සමඟ 2038 ගැටලුව සැසඳීමේදී, යම් සමානකම් හා වෙනස්කම් දක්නට ලැබේ. Y2K ගැටලුව ඇති වූයේ වසර දෙකකින් (YY) දිනය නිරූපණය කිරීමේදී 1999 සිට 2000 ට යන විට දෝෂ ඇති වීමෙනි. එයට විසඳුම ලෙස මෘදුකාංග යාවත්කාලීන කිරීමත්, හතරක ඉලක්කම් (YYYY) භාවිතයත් සිදු විය. 2038 ගැටලුවටද එවැනිම යාවත්කාලීන කිරීම් අවශ්‍ය වුවත්, එය Y2K තරම්ම බරපතල නොවන බව ඇතැම් විශේෂඥයන්ගේ මතයයි. ඒ බොහෝ නවීන පද්ධති දැනටමත් 64-බිට් තාක්ෂණයට මාරු වී ඇති නිසාය.
අනාගතයට බලපෑම
2038 ගැටලුව විසඳීමට කල්තියා පියවර නොගතහොත්, එය ආර්ථික, සමාජීය, හා තාක්ෂණික ගැටලු රැසකට හේතු විය හැක. නමුත් වර්තමාන තාක්ෂණික ප්‍රවණතා අනුව, බොහෝ පද්ධති 2038 ට පෙර 64-බිට් තාක්ෂණයට සංක්‍රමණය වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. එබැවින්, මෙම ගැටලුව Y2K තරම්ම බලපෑමක් ඇති නොකරනු ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ.
නිගමනය
2038 වසරේ ගැටලුව යනු පරිගණක ඉතිහාසයේ තාක්ෂණික සීමාවන්ගේ උරුමයකි. UNIX වේලාවේ 32-බිට් නිරූපණයේ සීමාවන් නිසා ඇති වන මෙය, නවීන තාක්ෂණයේ දියුණුවත් සමඟ විසඳිය හැකි ගැටලුවකි. 64-බිට් පද්ධතිවලට සංක්‍රමණය, මෘදුකාංග යාවත්කාලීන කිරීම, සහ පරීක්ෂණ හරහා මෙයට සාර්ථකව මුහුණ දිය හැක. 2038 ගැටලුවෙන් ලෝකය බේරා ගැනීමට තවමත් වසර 13කට ආසන්න කාලයක් ඇති අතර, එය තාක්ෂණික ලෝකයට ප්‍රමාණවත් කාලයකි.
